1947 ആഗസ്ത് 14ന് പതിനെട്ട് വര്‍ഷം മുന്‍പ്, 1929 ഡിസംബര്‍ മുപ്പത്തി ഒന്നാം തിയതി രാത്രി പത്ത് മണിക്കാണ് പൂര്‍ണ സ്വരാജ് കോണ്‍ഗ്രസിന്റെ ആത്യന്തിക ലക്ഷ്യമായി പ്രഖ്യാപിക്കുന്ന ചരിത്രപ്രസിദ്ധമായ പ്രമേയം ഗാന്ധിജി അവതരിപ്പിച്ചത്. ലാഹോറില്‍. രാത്രി പന്ത്രണ്ട് മണിക്ക് പ്രമേയം പാസായി.
അര്‍ധരാത്രിയുടെ മണി മുഴങ്ങിയപ്പോള്‍, ‘രവിനദിയുടെ’ മണല്‍ത്തിട്ടയില്‍ ഉയര്‍ത്തിക്കെട്ടിയ കൊടിമരത്തില്‍ ജവഹര്‍ലാല്‍ നെഹ്റു സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ ത്രിവര്‍ണപതാക പതുക്കെ ഉയര്‍ത്തി. ലോകം മുഴുവന്‍ മയക്കത്തിലാണ്ട ആ നിമിഷത്തില്‍, ചര്‍ക്കാങ്കിതമായ സ്വാതന്ത്ര്യപതാക ആകാശത്ത് വിടരുകയും പാറിക്കളിക്കുകയും ചെയ്തു. പതാകയെ സാക്ഷിനിര്‍ത്തികൊണ്ട് അദ്ദേഹം സ്വാതന്ത്ര്യപ്രതിജ്ഞ ചൊല്ലിയപ്പോള്‍ മുപ്പതിനായിരം മനുഷ്യര്‍ അതേറ്റുചൊല്ലി.
അതിനിടയില്‍ ഏതാനും ചില പ്രവര്‍ത്തകര്‍ കൊടിമരത്തിന് ചുറ്റും നിന്ന് നൃത്തം ചെയ്യാന്‍ തുടങ്ങി.
ഖദര്‍ ഷെര്‍വാണിയും പൈജാമയും അണിഞ്ഞ ആ യുവാക്കളുടെ നേതാവ്, താടി വളര്‍ത്തിയ നീണ്ടുമെലിഞ്ഞ ഒരു മനുഷ്യന്‍ ആയിരുന്നു. അധികം സംസാരിക്കാത്ത, എന്നാല്‍ താളവാദ്യങ്ങള്‍ക്ക് ഒപ്പം ആവേശത്തോടെ നൃത്തം ചെയ്യുന്ന ആ ചെറുപ്പക്കാര്‍ ഇന്ത്യയുടെ വടക്ക് പടിഞ്ഞാറന്‍ അതിര്‍ത്തി പ്രവിശ്യയിലെ പഠാണികള്‍ ആയിരുന്നു. താടി വളര്‍ത്തിയ മനുഷ്യര്‍ അവരുടെ നേതാവായ ഖാന്‍ അബ്ദുള്‍ ഗാഫര്‍ ഖാനും.
ഗാന്ധിജിയുടെ ശിഷ്യനായ അബ്ദുള്‍ ഗാഫര്ഖാന് ഇതിനുമുന്‍പും കോണ്‍ഗ്രസ് സമ്മേളനത്തില്‍ പങ്കെടുത്തിട്ടുണ്ടായിരുന്നു. പക്ഷെ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ അനുയായികള്‍ ആദ്യമായിട്ടാണ് ഇന്ത്യന്‍ നാഷണല്‍ കോണ്‍ഗ്രസിന്റെ സമ്മേളനത്തില്‍ എത്തുന്നത്. അതിന്റെ ആഹ്ലാദവും, ആത്മഹര്‍ഷവും അവര്‍ പ്രകടിപ്പിച്ചു.
ആവേശത്തിന്റെ മൂര്‍ദ്ധന്യത്തില്‍ അവര്‍ ജവഹര്‍ലാലിനെയും നൃത്തം ചെയ്യാന്‍ ക്ഷണിച്ചു. പൊതുവേ ലജ്ജാലുവായ ജവഹര്‍ലാല്‍ മടിച്ചുനിന്നുവെങ്കിലും, ഗാഫര്‍ഖാന്റെയും സഹപ്രവര്‍ത്തകരുടെയും സ്‌നേഹപൂര്‍ണമായ ക്ഷണം നിരസിക്കാന്‍ അദ്ദേഹത്തിനു കഴിഞ്ഞില്ല.
അങ്ങനെ, രവിയും മണല്‍ത്തിട്ടയും ത്രിവര്‍ണപതാകയും ആര്‍ദ്രമായ നിലാവില്‍ കുളിച്ചു നില്‍ക്കവേ, ഇന്ത്യന്‍ നാഷണല്‍ കോണ്‍ഗ്രസിന്റെ അധ്യക്ഷന്‍ ഉറങ്ങാതെ കാലിടറാതെ ആ കൊടിമരത്തിന് ചുറ്റും നൃത്തം ചെയ്ത, ഇന്ത്യയെന്ന മഹാരാജ്യത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറേ അങ്ങേയറ്റത്തുള്ള പഠാണികള്‍ക്കൊപ്പം.
പൂര്‍ണസ്വരാജ് പ്രമേയം അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട ആ രാത്രിയില്‍ തങ്ങള്‍ക്ക് ഏറെ പ്രിയങ്കരനായ ജവഹര്‍ലാലിനൊപ്പം ഹൃദയം നിറഞ്ഞു നൃത്തം ചെയ്യുമ്പോള്‍, അതിര്‍ത്തിഗാന്ധിയായ ഗാഫര്‍ഖാനും, ‘ഖുദായ് ഖിദ്മദ്ഗര്‍’ പ്രവര്‍ത്തകരും ഓര്‍ത്തത് അധികം വൈകാതെ സ്വതന്ത്രയാകുന്ന തങ്ങളുടെ ‘സ്വന്തം’ ഇന്ത്യയെക്കുറിച്ച് മാത്രമായിരുന്നു. മറ്റൊരു ഭാവി അവരുടെ മുന്നില്‍ ഇല്ലായിരുന്നു.
അബ്ദുള്‍ ഗാഫര്‍ ഖാനും നെഹ്‌റുവും
