ചരിത്രം-പൈതൃകം/ രാജീവ്‌
വിവിധ സംസ്‌കാരങ്ങളുടെയും മതങ്ങളുടെയും സംഗമഭൂമിയായ കേരളത്തില്‍, പഴയ കോട്ടയത്തിന്റെ ആസ്ഥാനമായി വിരാജിച്ച താഴത്തങ്ങാടിയേയും അനുബന്ധപ്രദേശങ്ങളേയുംപറ്റി കിട്ടാവുന്ന വിവരങ്ങള്‍ ശേഖരിച്ച് കേട്ടറിഞ്ഞ കാര്യങ്ങളുടെ മാറ്റുരച്ചുമുള്ള ഒരു വിവരണമാണ് ഇതുകൊണ്ടുദ്ദേശിക്കുന്നത്.
താഴത്തങ്ങാടി സന്ദര്‍ശിക്കേണ്ടിവരുന്ന ഏതൊരാളെയും ഈ പ്രദേശം പ്രത്യേകമായി ആകര്‍ഷിക്കും. ഈ പ്രദേശം പഴയകാലത്ത് എന്തൊക്കെയോ ആയിരുന്നു എന്ന് ഒറ്റനോട്ടത്തില്‍ തിരിച്ചറിഞ്ഞ് പ്രദേശവാസികളോട് ചരിത്രം ആരായുന്നവര്‍ കുറവല്ല. കേരളത്തിലെ അറിയപ്പെടാത്ത എടുകളില്‍ അവ്യക്തമായി കിടക്കുന്ന ഈ പ്രദേശത്തിന്റെ ചരിത്രം ലിഖിതരൂപത്തിലാക്കുന്നതിന് ഗൗരവമായ യാതൊരു ശ്രമങ്ങളും നടന്നിട്ടില്ല എന്നോര്‍മ്മിപ്പിക്കട്ടെ.
പന്ത്രണ്ടാംനൂറ്റാണ്ടുമുതല്‍ കേരളത്തിലെ ശക്തിയായിരുന്ന തെക്കുംകൂര്‍ രാജവംശത്തിന്റെ ഭരണതലസ്ഥാനമായി ശോഭിച്ചിരുന്ന പഴയ കോട്ടയം താഴത്തങ്ങാടിയിലായിരുന്നു. അറിയപ്പെടുന്ന ഒരു വാണിജ്യകേന്ദ്രമെന്ന നിലയില്‍ താഴത്തങ്ങാടി ഉയര്‍ന്നതും ഈ ഭരണകാലത്താണ്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ തെക്കുംകൂര്‍ ഭരണകാലത്തെ താഴത്തങ്ങാടിയുടെ സുവര്‍ണകാലഘട്ടം എന്നു ചരിത്രകാരന്മാര്‍ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു.
വിവിധ മതങ്ങളിലായി വിവിധ ജാതി-ഉപജാതി വിഭാഗങ്ങള്‍ തങ്ങളുടേതായ സാംസ്‌കാരികത്തനിമയോടെതന്നെ, പൈതൃകമായി ലഭിച്ച ആചാരാനുഷ്ഠാനങ്ങളെ പരസ്പരം മാനിച്ച് ഒരുമിച്ചു കഴിഞ്ഞുകൂടുന്ന പ്രത്യേക സാഹചര്യമാണിവിടെയുള്ളത്. ഒരു പക്ഷേ കേരളത്തില്‍ വിവിധ മതങ്ങളുടേതായി ഇത്രയധികം ദേവാലയങ്ങള്‍ അടുത്തടുത്തായി കാണപ്പെടുന്ന സ്ഥലവും വേറെ ഒന്നുണ്ടാവില്ല. വിഭാഗീയവും മൗലികവാദപരവും പ്രതിലോമകരവുമായ പിന്തിരിപ്പന്‍ കാഴ്ചപ്പാടുകള്‍ക്ക് വേരോട്ടം ഇവിടെ പ്രായേണ കുറവായതിനാല്‍ പുരാതനകാലം മുതല്‍ നിലനിന്നിരുന്ന “സെക്യുലര്‍” കാഴ്ചപ്പാടിന് പൊതുസമൂഹത്തില്‍ വലിയ തോതില്‍ ഉലച്ചിലൊന്നുമുണ്ടായിട്ടില്ല. ആധുനികകാലത്ത് കേരളസമൂഹത്തില്‍ അന്യമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഈ മതേതര കാഴ്ചപ്പാടിനെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കാന്‍ താഴത്തങ്ങാടിയിലെ പ്രാദേശികചരിത്രത്തേയും സാമൂഹ്യവ്യസ്ഥിതിയെയും ഗൗരവമായി പഠിക്കേണ്ടതുമാണ്.
ക്രിസ്തുവിനുശേഷം ആദ്യശതകങ്ങളില്‍ തന്നെ കീര്‍ത്തികേട്ട വാണിജ്യകേന്ദ്രമായിരുന്നു ഈ പ്രദേശം എന്നതിന് സ്വദേശത്തിലെങ്കിലും വിദേശത്തെങ്കിലും തെളിവുകളുണ്ട്. ചേരസാമ്രാജ്യകാലത്ത് മുഞ്ഞുനാട്ടിലുള്‍പ്പെട്ടിരുന്ന ഇവിടെ കിഴക്കന്‍ മലഞ്ചരക്കുകളുടെ കൈമാറ്റക്കച്ചവടം നടന്നിരുന്നു. ബക്കരെ (പുറക്കാട്)യിലും, സെമ്‌നെയിലും കൊരൈരൂരിലും (കുടവെച്ചൂര്‍) നടന്നിരുന്ന വിദേശവാണിജ്യത്തില്‍ ഇവിടെ ഇടക്കച്ചവടം നടത്തിയിരുന്ന ചരക്കുകളായിരുന്നു കൂടുതല്‍. കേരളത്തില്‍ ഏറ്റവും മികച്ച കുരുമുളകും ചുക്കും മറ്റു സുഗന്ധവസ്തുക്കളും വിളഞ്ഞിരുന്നത് വൊമ്പൊലിനാട്ടിലായിരുന്നു എന്ന് പ്രസിദ്ധമാണല്ലോ. കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി, കോതമംഗലം തുടങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളില്‍ സംഭരിച്ചിരുന്ന അവ മീനച്ചിലാറിലൂടെയും മൂവാറ്റുപുഴയാറിലൂടെയും ചെമ്പിലും താഴത്തങ്ങാടിയിലും എത്തിച്ച് ആദ്യവിപണനം നടത്തിയിരുന്നു. വെമ്പൊലിനാടിന്റെ തലസ്ഥാനം എ.ഡി. 1103 വരെ കടുത്തുരുത്തിയിലായിരുന്നല്ലോ. ഇന്നത്തെ കുട്ടനാടും കുമരകവുമെല്ലാം അന്ന് ഉള്‍ക്കടലിലെ ദ്വീപുകളായിരുന്നു എന്ന് ചരിത്രകാരന്മാര്‍ പറയുന്നു. ചേര്‍ത്തല ഉള്‍പ്പെട്ട കരപ്പുറം പത്താംനൂറ്റാണ്ടിനുമുമ്പുള്ള ഒരു ചരിത്രരേഖയിലും പരാമര്‍ശിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ലാത്തതിനാല്‍ ആ പ്രദേശം പിന്നീട് ഭൂഭ്രംശംമൂലം ഉയര്‍ന്നുവന്നതാണെന്ന് കരുതാം. താഴത്തങ്ങാടിയുടെ പടിഞ്ഞാറേ അതിര്‍ത്തായ ചെങ്ങളം വരെ വേമ്പനാട്ടുകായല്‍ പരന്നുകിടന്നിരുന്നു എന്നു പറയപ്പെടുന്നു. ഇന്നത്തെ കോട്ടയം പട്ടണത്തിന്റെ തെക്കന്‍ കവാടമായ കോടിമതവരെ വേമ്പനാട്ടുകായലില്‍ കപ്പല്‍ചാലുണ്ടായിരുന്നു എന്നും പഴമക്കാര്‍ പറയുന്നു. മീനച്ചിലാര്‍, നാട്ടകത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറുള്ള “പഴുക്കാനില”യില്‍ വച്ച് വേമ്പനാട്ടുകായലില്‍ പതിച്ചിരുന്നു. പില്‍ക്കാലത്ത് കായല്‍ കൃഷിഭൂമിയായി രൂപാന്തരപ്പെട്ടപ്പോഴാണ് നദിയുടെ പതനം വീണ്ടും പടിഞ്ഞാറോട്ടു നീണ്ട് ആര്‍-ബ്ലോക്കിനോടു ചേര്‍ന്നുള്ള വെട്ടിക്കാട് ആയി മാറിയത്.
ക്രിസ്ത്വാബ്ദം ആദ്യശതകങ്ങളില്‍ ഈ പ്രദേശത്ത് ജനവാസം താരതമ്യേന കുറവായിരുന്നു. കുമാരനല്ലൂരും കിടങ്ങൂരും കാടമുറിയും തിരുവല്ലായുമൊക്കെ ബ്രാഹ്മണഗ്രാമങ്ങളെന്ന നിലയില്‍ വികാസം പ്രാപിച്ചിരുന്നു. കിളിരൂര്‍, തിരുവാര്‍പ്പ്, നീലംപേരൂര്‍, പരിപ്പ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങള്‍ കാര്‍ഷികമേഖലയുടേതായ ചില പ്രത്യേക സവിശേഷതകളോടെ ജനവാസമേഖലയായി വളര്‍ന്നിരുന്നു.
കാര്‍ഷികവൃത്തി ഉപജീവനമായി സ്വീകരിച്ച പ്രാചീനജനത അടിസ്ഥാനവര്‍ഗ്ഗമെന്ന നിലയില്‍ കഴിഞ്ഞുകൂടിയിരുന്നു എന്നതൊഴിച്ചാല്‍ വിജനമായ ഒരു പ്രദേശമായിരുന്നു താഴത്തങ്ങാടിക്കു ചുറ്റുമുണ്ടായിരുന്നത്. എന്നാല്‍ വാണിജ്യത്തിനുതകുന്ന സവിശേഷസാഹചര്യം പണ്ടുതന്നേ ഈ പ്രദേശത്തെ ശ്രദ്ധേയമാക്കിയിരുന്നു. ഈ വാണിജ്യം അനുദിനം വികസിക്കുകയും അതുവഴി ജനവാസമേഖലയായി വികസിക്കുന്നതിനുള്ള സാധ്യത തനിയെ സംജാതമാകുകയുമാണുണ്ടായത്. അക്കാലത്തെ അധീശവര്‍ഗ്ഗം അത്തരം സാധ്യതകളെ ഗുണകരമാക്കി മാറ്റാന്‍ ശ്രമിച്ചു എന്നതും എടുത്തുപറയേണ്ടതാണ്. മുഞ്ഞുനാട്ട് നാടുവാഴികള്‍ തങ്ങളുടെ പ്രധാന ആദായമാര്‍ഗ്ഗമായ കാര്‍ഷികമേഖലയുടെ ഉണര്‍വിനായി അടിമകളെന്ന നിലയില്‍ വിലയ്ക്കുവാങ്ങിയവരെങ്കിലും തങ്ങളുടെ അടിയാളരെ സംരക്ഷിക്കുകയും പരമ്പരാഗതമായ കൃഷിസമ്പ്രദായത്തെ വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു.
കൂട്ടത്തില്‍ ഒന്നു പറയട്ടെ, താഴത്തങ്ങാടി, കോട്ടയം തുടങ്ങിയ സ്ഥലനാമങ്ങള്‍ ഏതാണ്ട് അഞ്ചോ ആറോ നൂറ്റാണ്ടുകള്‍ക്ക്മുമ്പ് പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നില്ല. രണ്ടാം ചേരസാമ്രാജ്യകാലത്ത് ഈ സ്ഥലത്തിന്റെ പേരെന്തായിരുന്നു എന്ന് വ്യക്തമല്ല. പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഉണ്ണിയാടിചരിതം എന്ന പ്രാചീനകൃതിയില്‍ വെമ്പൊലിനാട്ടിലെ ശ്രീപര്‍വ്വതം, മറ്റം എന്നീ സ്ഥലങ്ങളെ വികാസം പ്രാപിച്ച അങ്ങാടികളായി പറയുന്നു. അതില്‍ ശ്രീപര്‍വ്വതം തളിയില്‍കുന്ന് ഉള്‍പ്പെട്ട താഴത്തങ്ങാടിയാണെന്നും. മറ്റം ഇന്നത്തെ മഹാത്മാഗാന്ധി യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി ആസ്ഥാനത്തിനു സമീപമുള്ള അതിരമ്പുഴ ആണെന്നും ചിലര്‍ പറയുന്നതില്‍ കഴമ്പുണ്ടാകാം.
തളിയുടെ സ്ഥാപനശേഷം ഈ പ്രദേശം തളിയന്താനപുരം എന്നായി മാറി. പഴയകാല രേഖകളിലെല്ലാം ഈ പേരാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. തളിയന്താനപുരത്തെ വിവിധ കമ്പോളങ്ങളില്‍ ഒന്നുമാത്രമായിരുന്നു താഴത്തങ്ങാടി. ആധുനികകാലത്ത് താഴത്തങ്ങാടി എന്ന പേരിന് പ്രസക്തിയേറുകയും അങ്ങനെ പ്രദേശത്തിന്റെയാകെ പേരായി മാറുകയുമാണുണ്ടായത്. 15-ാം നൂറ്റാണ്ടിനുശേഷമുണ്ടായ തെക്കുംകൂര്‍ വാഴ്ചക്കാലത്തെ രാജധാനിയായിരുന്നല്ലോ ഈ സ്ഥലം. അക്കാലത്ത് രാജധാനി നിലനിന്നിരുന്ന തളിയില്‍കുന്നിനു ചുറ്റുമായി ഉയര്‍ന്ന ഒരു കോട്ട തെക്കുംകൂര്‍ രാജാവ് നിര്‍മ്മിച്ചിരുന്നു. ആറു കൊത്തളങ്ങളോടുകൂടിയ ഈ കോട്ടയ്ക്ക് കിഴക്കുവശത്തും പടിഞ്ഞാറുവശത്തുമായി പ്രധാന കവാടങ്ങളുണ്ടായിരുന്നു. തെക്കുംകൂറിലെ ഇതര പ്രദേശത്തുകാര്‍ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ രാജധാനിയായിരുന്നതിനാല്‍ സ്ഥലത്തെ കോട്ടയകം എന്നു പറഞ്ഞുവന്നു. കാലക്രമേണ താഴത്തങ്ങാടി ഉള്‍പ്പെടുന്ന പ്രദേശം കോട്ടയമായി മാറി. പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ തെക്കുംകൂറിന്റെ പതനത്തോടെ താഴത്തങ്ങാടിയുടെ പ്രാമുഖ്യം നഷ്ടമായപ്പോള്‍ പുതുതായി ഉയര്‍ന്നുവന്ന തിരുനക്കര ജനവാസമേഖലയായും കമ്പോളമായും വികസിച്ചു. അതോടെ കോട്ടയം എന്ന പേര് കിഴക്കോട്ടു നീങ്ങി തിരുനക്കരയില്‍ നിലയുറപ്പിച്ചു. ഇന്നത് വികസിച്ച് ജില്ലയുടെതന്നെ പേരായി മാറി.
ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായി ഇടനാടിനെയും തീരപ്രദേശത്തെയും വേര്‍തിരിച്ചുകൊണ്ട് ഈ പ്രദേശം നിലകൊള്ളുന്നു. എക്കല്‍ മണ്ണടിഞ്ഞ് നൂറ്റാണ്ടുകള്‍കൊണ്ട് ഉയര്‍ന്നുവന്ന കാര്‍ഷികമേഖല. എന്നാല്‍ നരിക്കുന്ന്, തളിയില്‍ക്കുന്ന്, വെറ്റാര്‍കുന്ന് എന്നീ ഉയര്‍ന്ന കുന്നിന്‍പ്രദേശങ്ങള്‍ ഈ നദീതീരപ്രദേശത്തിന് കാവല്‍ക്കൊത്തളങ്ങളെന്നപോലെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.
തികച്ചും കേരളീയമായി വാസ്തുശില്പശൈലിയെ അറബിക് ശില്പശൈലിയുമായി സമന്വയിപ്പിച്ച് പണിതീര്‍ത്തിരിക്കുന്ന ഈ ഗംഭീരസൗധം താഴത്തങ്ങാടിയിലെ മുസ്ലീം പൈതൃകത്തിന്റെ അഭിമാനസ്തംഭമാണ്. പണ്ടുകാലത്ത് വീതിയേറിയ മീനച്ചിലാര്‍ പള്ളിയുടെ മുറ്റം തഴുകിയാണ് ഒഴുകിയിരുന്നത് എന്നു പറയപ്പെടുന്നു. ഇപ്പോള്‍ നദി പിന്‍വാങ്ങി വിളിപ്പാടകലെയായിക്കഴിഞ്ഞു. തളിയിലെ ശിവക്ഷേത്രവും ഈ പള്ളിയും അടുത്തടുത്ത കാലഘട്ടങ്ങളിലാണ് പണിതീര്‍ത്തത് എന്ന് പഴമക്കാര്‍ പറയുന്നു. വെമ്പൊലിരാജ്യത്തിലുള്‍പ്പെട്ടിരുന്ന കാലത്ത് കൊടുങ്ങല്ലൂരുനിന്ന് കൊണ്ടുവന്നു പാര്‍പ്പിച്ച വിശ്വകര്‍മ്മജരാണ് ഈ ദേവാലയങ്ങള്‍ പണിതീര്‍ത്തത്. അവരുടെ പിന്‍ഗാമികള്‍ ഇന്നും വേളൂര്‍പ്രദേശത്ത് പാര്‍ത്തുവരുന്നു. ഈ പ്രദേശത്തെ ദേവാലയങ്ങളുടെയും ഇന്നും നിലനില്‍ക്കുന്ന പല പുരാതനഗൃഹങ്ങളുടെയും ശില്പികള്‍ ഈ കുടുംബക്കാര്‍തന്നെ. താഴത്തങ്ങാടിപള്ളിയുടെ നിര്‍മ്മാണത്തിലേര്‍പ്പെട്ട മൂത്താശാരി പണി തീരുന്ന മുറയ്ക്ക് ഇസ്ലാമികദര്‍ശനങ്ങളില്‍ ആകൃഷ്ടനായി മുസ്ലീമായി മാറിയെന്നൊരു കഥ പറഞ്ഞുകേട്ടുവരുന്നു. അദ്ദേഹം പള്ളിയുടെ മേല്‍ക്കൂട്ട് കയറ്റി ഉറപ്പിച്ചശേഷം ബോധരഹിതനായി നിലംപതിച്ചു മരണപ്പെട്ടെന്നും അദ്ദേഹത്തെ ഈ പള്ളിയില്‍ കബറടക്കിയെന്നും ഐതിഹ്യം. പള്ളിയുടെ കിഴക്കേമുറ്റത്തു കാണപ്പെടുന്ന മഖ്ബറയില്‍ രണ്ട് കബറുകള്‍ ഉണ്ട്. ഈ കബറുകള്‍ ഉന്നതസ്ഥാനീയരായിരുന്ന രണ്ടുപേരുടേതാണെന്ന് ഗ്രഹിക്കാമെങ്കിലും അതാരുടേതാണ് എന്നതിന് ഒരു തെളിവുമില്ല.
പള്ളിയുടെ കിഴക്കേ വരാന്തയുടെ ഭിത്തിയില്‍ തടിയില്‍ ആലേഖനം ചെയ്തിരിക്കുന്ന ഖുര്‍-ആന്‍ വചനങ്ങള്‍ ശില്പകലയുടെ ഉദാത്തമാതൃകകളാണ്. പള്ളിയുടെ അകത്തളത്തിന്റെ മുകള്‍ത്തട്ടിലെ ശില്പവേലകള്‍ സൗന്ദര്യശാസ്ത്രപരമായ മാനങ്ങള്‍ തേടുന്നു. ഇമാമിന്റെ പ്രസംഗപീഠവും അതിനോടുചേര്‍ന്നു സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്ന ചരിത്രമുറങ്ങുന്ന വാളും ഇവിടെകാണാം. തെക്കുംകൂര്‍രാജാവ് പള്ളിക്ക് സംഭാവന ചെയ്ത വാള്‍ നിക്കല്‍പൂശി അഭിമാനത്തോടെ സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്ന ഇന്നത്തെ മുസ്ലീം തലമുറയെ അഭിനന്ദിക്കാതെ വയ്യ. പള്ളിയുടെ മുകള്‍ത്തട്ടാണ് വാസ്തുപരമായ സവിശേഷതകള്‍ ഏറെ ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്നത്. മേല്‍ക്കൂട്ടിന്റെ നിര്‍മ്മാണത്തിലുള്ള വൈദഗ്ദ്ധ്യം എത്രത്തോളമാകാമെന്നതിന് ഇത് സാക്ഷ്യമാകുന്നു.
പള്ളിയുടെ മുറ്റത്ത് ഒരു നിഴല്‍ ഘടികാരമുണ്ട്. സമചതുരത്തില്‍ ശിലാനിര്‍മ്മിതമായി ഈ ഫലകം തെക്കുവടക്കായി നെടുകേ ഉറപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. നടുഭാഗത്തായി വൃത്താകാരമായ ഒരു ദ്വാരമുണ്ട്. ഈ ശിലയില്‍ സൂര്യപ്രകാശം തട്ടി നിഴലുണ്ടാകുന്നത് കണക്കാക്കിയാണ് ഘടികാരങ്ങളില്ലാതിരുന്ന പഴയകാലത്ത് പകലുള്ള നമസ്‌ക്കാരസമയങ്ങള്‍ ഗണിച്ചിരുന്നത്. ഇന്നും ഈ ഘടികാരം ഇവിടെ കാണാം. ഖാസിയുടെ മുറിയിലേയ്ക്കു തുറക്കുന്ന വാതിലില്‍ അത്യപൂര്‍വ്വമായ ഒരു മുക്കുറ്റിസാക്ഷ ഉണ്ട്. ഇതുപയോഗിച്ച് മുറി തുറക്കുകയും അടയ്ക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിന് നല്ല പരിശീലനം വേണം. ആധുനികസാങ്കേതികവിദ്യകളെ വെല്ലുന്ന ഒരു സൂത്രപ്പണിയാണ് ഈ ലഘുവായ ഉപകരണത്തിനുള്ളത്. സന്ദര്‍ശകര്‍ക്ക് വിസ്മയകരമായ കൗതുകം ഈ സാക്ഷ പകര്‍ന്നുനല്‍കുന്നു. പള്ളിയുടെ ചുറ്റുമായി നിരവധി കബറുകള്‍ കാണാം. പഴയകാലത്ത് വളരെ വിസ്തൃതമായ ഒരു പ്രദേശത്തിന്റെ മഹല്ല് ഈ പള്ളിയുടെ കീഴിലായിരുന്നു. അതിനാല്‍തന്നെ ഈ പള്ളിയോട് ചേര്‍ന്ന് എത്രപേര്‍ അന്ത്യനിദ്രകൊള്ളുന്നു എന്നത് ഊഹിക്കാന്‍ പോലുമാവില്ല. പള്ളിയുടെ വലതുചേര്‍ന്ന് ചെറിയ ഒരു കുളമുണ്ട്. ഇവിടെ അംഗശുദ്ധി വരുത്തിയാണ് പണ്ടുകാലത്ത് വിശ്വാസികള്‍ ആരാധനയില്‍ പങ്കെടുത്തിരുന്നത്.
ഈ പള്ളിയും ഇവിടുത്തെ വിശ്വാസികളും പ്രദേശത്തിന്റെ മതേതരസമഭാവനയെ എന്നും പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചിട്ടേയുള്ളു. പഠനഗവേഷണത്തിനായി ഇവിടെയെത്തുന്ന ചരിത്രകുതുകികളായവരെ സ്വീകരിച്ച് എല്ലാം വിശദീകരിച്ചുതരുന്നതില്‍ പള്ളിഇമാമും വിശ്വാസികളും ഒരുപോലെ തത്പരരുമാണ്.
(തുടരും..)
താഴത്തങ്ങാടിയിലേയ്ക്ക് ഒരു ഡിജിറ്റല്‍ യാത്ര പോയാലോ?
ആദ്യം തളിയില്‍ മഹാദേവ ക്ഷേത്രം
ഇനി താഴത്തങ്ങാടി ജുമാ മസ്ജിദ്‌